Przeszkody w orzeczeniu rozwodu

Planuję wziąć rozwód. Doszłam wraz z mężem do porozumienia i zamierzamy rozstać się zgodnie, bez kłótni i sporów o majątek. Mamy 3-letnią córkę. Dowiedziałam się jednak, iż nawet, jeśli małżonkowie są zgodni, sąd może rozwodu nie orzec z uwagi na przeszkody rozwodowe. Czy to prawda?

TAK. Rozwód nie jest formalnym porozumieniem między małżonkami. Mimo iż małżeństwo zawierane jest w trybie cywilnym (bądź tzw. konkordatowym ze skutkami cywilnymi), to rozwiązanie małżeństwa następuje na mocy orzeczenia sądu. Sąd nie jest w żaden sposób związany zgodnym wnioskiem małżonków. Rozwód zawsze toczy się w trybie procesowym w przeciwieństwie do separacji, która może być orzeczona w trybie niespornym, właśnie na zgodny wniosek małżonków. Sąd w każdym przypadku będzie skupiał się przede wszystkim na dwóch kwestiach: czy są spełnione wszystkie przesłanki rozwodowe oraz czy nie ma żadnej z przeszkód rozwodowych. Przesłanki rozwodowe to trwały (całkowity) i zupełny rozpad więzi małżeńskich, czyli więzi uczuciowej, fizycznej i gospodarczej.

W sprawie przeszkód wypowiada się art. 56 § 2 i § 3 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (Dz. U. z 2012 r. poz. 788 ze zm.). Pierwsza z przeszkód to sytuacja, gdy w wyniku rozwodu miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków. Dobro dziecka jest zagrożone szczególnie w tych przypadkach, gdy może ono stać się przedmiotem rozgrywki między zwaśnionymi małżonkami (rodzicami). Nie bez znaczenia jest również wiek dziecka. Sąd w sprawie rozwodowej będzie badał więc, jaki wpływ na dziecko i na jego rozwój będzie miało rozstanie rodziców. W tym celu sąd może zarządzić np. przeprowadzenie wywiadu środowiskowego i skorzystać z opinii biegłego z ośrodka diagnostycznego. Podkreślenia wymaga, że przesłanka ta nie dotyczy dzieci, których rodzicem jest tylko jeden z rozwodzących się małżonków.

Druga przeszkoda rozwodowa to sytuacja, gdy rozwodu żąda małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia. Nie można bowiem pozwalać, aby małżonek obarczony winą za rozpad mógł wbrew woli małżonka niewinnego zakończyć związek. W tym przypadku sąd udzieli rozwodu tylko wtedy, gdy zgodę wyrazi drugi małżonek (niewinny), bądź gdy dojdzie do ustalenia, że odmowa udzielenia zgody na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Wystarczy, że wystąpi jedna z przeszkód rozwodowych i sąd małżeństwa nie rozwiąże.

Ostatnia, trzecia przeszkoda ma charakter bardziej ogólny - są to wszystkie inne sytuacje, ze względu na które orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (normami - wartościami moralnymi). Przykładowo, za takie może być uznane żądanie rozwodu przez małżonka w sytuacji, gdy drugi z małżonków jest nieuleczalnie chory i wymaga wsparcia oraz opieki, którą współmałżonek powinien zapewnić.