Umieszczenie dziecka w rodzinnej pieczy zastępczej

Dziecko mojej córki ma zostać umieszczone w rodzinnej pieczy zastępczej. Partner córki, ojciec dziecka, zostawił ją samą. Córka nie radzi sobie z wychowaniem dziecka. Ja z kolei jestem osobą schorowaną. Na jakich zasadach umieszcza się dziecko w pieczy zastępczej?

Rodzina, życie rodzinne oraz prawo do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami stanowią wartości poddane ochronie konstytucyjnej. Jednakże Konstytucja nakłada obowiązek zapewnienia dziecku ochrony jego praw oraz opieki i pomocy władz publicznych w odniesieniu do dziecka pozbawionego opieki rodzicielskiej. Rodzinna piecza zastępcza jest wykonywana przez rodziny zastępcze spokrewnione, niezawodowe lub zawodowe.

Podstawą umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej jest orzeczenie sądu. Wyjątki od tej zasady przewidziano jedynie w razie pilnej konieczności. Na wniosek lub za zgodą rodziców dziecka możliwe jest umieszczenie dziecka w rodzinnej pieczy zastępczej na podstawie umowy zawartej między rodziną zastępczą lub prowadzącym rodzinny dom dziecka a starostą. O umowie niezwłocznie zawiadamiany jest sąd. Stanowi o tym art. 35 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2015 r. poz. 332). Konkretne wskazówki dla sądu dotyczące wyboru właściwych warunków życiowych dziecka, połączone z przyznaniem sądowi znacznej swobody decyzyjnej w wyborze zawarte są w art. 112¹ i nast. Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Obowiązkiem sądu jest całościowe zbadanie potrzeb dziecka i dostosowanie do nich nie tylko formy pieczy zastępczej, ale także osób, które będą tę pieczę wykonywać.

Orzeczenie sądowe o umieszczeniu dziecka w jednej z form pieczy zastępczej, wydane w związku z ograniczeniem, zawieszeniem albo pozbawieniem rodziców władzy rodzicielskiej jest traktowane jako ostateczna, najdalej idąca ingerencja w stosunki między rodzicami a dziećmi, a zarazem w prawa dziecka. Umieszczenie dziecka w pieczy zastępczej powinno nastąpić po wyczerpaniu wszystkich form pomocy rodzicom dziecka, o których mowa w przepisach o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, chyba że dobro dziecka wymaga zapewnienia mu niezwłocznie pieczy zastępczej.

Sąd może powierzyć sprawowanie pieczy zastępczej małżonkom albo osobie niepozostającej w związku małżeńskim, którzy są wstępnymi albo rodzeństwem dziecka, albo osobom, które nie są z dzieckiem w tym stopniu spokrewnione, jeżeli zostały wpisane do rejestru osób zakwalifikowanych do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub taką funkcję pełniących.

W orzecznictwie wskazuje się, że postępowanie o umieszczenie w rodzinie zastępczej toczy się z udziałem kandydatów na rodziców zastępczych. Warto również podkreślić, że sąd opiekuńczy, orzekając umieszczenie dziecka w rodzinnej pieczy zastępczej, oznacza konkretną rodzinę zastępczą lub rodzinny dom dziecka (uchwała SN z dnia 14.11.2014 r., sygn. akt III CZP 65/14).