Wcześniejsze złożenie zeznania podatkowego SD-Z2

Jestem spadkobiercą po mojej mamie. Sprawa spadkowa nie miała jeszcze miejsca, a muszę wyjechać w dłuższą podróż zagraniczną. Chciałem złożyć zeznanie podatkowe, żeby nie płacić podatku od spadku, lecz poinformowano mnie, że można to zrobić dopiero po zakończeniu sprawy spadkowej. Czy to prawda?

NIE. Do nabycia spadku dochodzi z mocy prawa z chwilą śmierci spadkodawcy. Formalne potwierdzenie nabycia spadku jest czynnością niezwykle ważną - spadkobierca uzyskuje dokument, którym może posługiwać się wobec osób trzecich i wykazywać swoje prawa do spadku. Przepis, który przewiduje możliwość skorzystania przez członków najbliższej rodziny z tzw. całkowitego zwolnienia podatkowego przewiduje, że deklarację podatkową SD-Z2 należy złożyć w terminie 6 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia w sprawie stwierdzenia nabycia spadku (czy zarejestrowania notarialnego aktu poświadczającego dziedziczenie). W przypadku niespełnienia tych warunków nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej. Wynika to z art. 4a ust. 3 ustawy o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2009 r. nr 93, poz. 768 ze zm.).

Prawidłowe złożenie zeznania jest najważniejszą czynnością pozwalającą podatnikowi skorzystać ze zwolnienia. Zeznanie składa się na urzędowym formularzu i w określonym terminie. Wiele urzędów skarbowych stało na stanowisku, że nie można złożyć zeznania podatkowego wcześniej, tj. przed wydarzeniem, od którego zaistnienia liczony jest bieg wspomnianego terminu. Uzasadniano to tym, że przepis nie tyle wskazuje maksymalny okres na złożenie stosownej deklaracji, ale wyznacza przedział czasowy, w którym może to nastąpić. Tak więc przykładowo nie wcześniej niż przed uprawomocnieniem się postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, ale też nie później niż w ciągu 6 miesięcy od tego momentu. W konsekwencji wcześniejsze złożenie zeznania podatkowego uznawane było za nieskuteczne i pozbawiało podatnika prawa do zwolnienia.

Naczelny Sąd Administracyjny stanął jednak na stanowisku, że podatnik nie może być karany za to, że wcześniej wypełnia obowiązek nałożony przez ustawę, który pozwala mu na skorzystanie ze zwolnienia podatkowego. Ratio legis (cel) powyższych przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn to uszczelnienie systemu podatkowego i ewidencjonowanie tego rodzaju przysporzeń majątkowych, a nie stawianie ograniczeń czy utrudnianie podatnikom skorzystania ze zwolnienia podatkowego. Realizacja wspomnianego celu będzie przecież zapewniona, jeżeli podatnik złoży zeznanie podatkowe, gdy będzie posiadał wszelkie dane pozwalające mu na wypełnienie zeznania, nawet jeśli postanowienie sądu o nabyciu spadku (czy akt poświadczający dziedziczenie) nie będzie jeszcze wydane (wyrok NSA z dnia 15 lutego 2012 r., sygn. akt II FSK 1538/10).