Separacja prawie jak rozwód

Od ponad roku żyjemy z mężem w faktycznej separacji - mieszkamy osobno, prowadzimy oddzielne gospodarstwa. Nie chcemy podejmować decyzji o rozwodzie, jednak myślimy nad wprowadzeniem formalnej separacji. Jakie będą związane z tym skutki dla naszego małżeństwa oraz naszych dzieci?

W pewnym uproszczeniu można powiedzieć, że separacja wywołuje takie same skutki jak orzeczenie rozwodu. Sam przepis wprost na to wskazuje, zastrzegając jednak, że nie odnosi się to do sytuacji, gdy ustawa stanowi inaczej. Podstawową różnicą jest więc to, że małżonek pozostający w separacji nie może zawrzeć małżeństwa (separacja małżeństwa nie rozwiązuje). Natomiast gdy chodzi o kwestie natury majątkowej, to najważniejszy skutek separacji "na przyszłość" polega na ustanowieniu z mocy prawa ustroju rozdzielności majątkowej. Od chwili uprawomocnienia się orzeczenia sądu w sprawie separacji każdy z małżonków sam zarządza samodzielnie swoim własnym majątkiem oraz odpowiada tym majątkiem tylko za te zobowiązania, które sam zaciągnął. Co więcej, małżonkowie w separacji są zobowiązani do wzajemnej pomocy tylko wtedy, gdy wymagają tego względy słuszności. Wnosząc sprawę o separację należy pamiętać o tym, że jeden z małżonków może zostać zobowiązany do płacenia alimentów na drugiego małżonka - o ile są spełnione określone warunki, np. niedostatek współmałżonka (podobnie zresztą jak przy rozwodzie).

Równie istotnym skutkiem jest wyłączenie małżonka w separacji z grupy spadkobierców ustawowych. Oznacza to, że jeśli do śmierci małżonka dojdzie już po orzeczeniu separacji nie zostanie on powołany do spadku z mocy ustawy. Jeśli jednak małżonek powoła współmałżonka do spadku w testamencie, wówczas dziedziczenie nastąpi zgodnie z postanowieniami takiego testamentu, bez względu na to czy w małżeństwie spadkodawcy obowiązuje separacja.

Również w odniesieniu do wspólnych małoletnich dzieci skutki separacji są bardzo istotne. O władzy rodzicielskiej nad takimi dziećmi sąd rozstrzyga, podobnie jak przy rozwodzie, w orzeczeniu ustanawiającym separację. Decyzja sądu dotyczy również kwestii utrzymywania kontaktów pomiędzy rodzicami a dziećmi. Sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka. Może także pozostawić władzę rodzicielską obojgu rodzicom na ich zgodny wniosek, jeżeli przedstawili porozumienie w sprawie wykonywania tej władzy i utrzymywania z dziećmi kontaktów oraz gdy jest zasadne oczekiwanie, że będą współdziałać w sprawach dziecka. Ponadto rozstrzyga się również to w jakiej wysokości każdy z małżonków obowiązany jest do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka (obowiązek alimentacyjny). Jeśli małżonkowie są zgodni co do tych kwestii, warto by przedłożyli wspólne oświadczenie, w którym zaproponują sądowi jak będą wykonywać władzę rodzicielską po separacji.