Różnice i podobieństwa między separacją i rozwodem

Od wielu lat w moim małżeństwie się nie układa. Wspólnie z mężem podjęliśmy decyzję o tym, żeby potwierdzić formalnie stan naszej faktycznej separacji. Z uwagi na dobro dzieci nie chcemy decydować się na rozwód, a jedynie separację. Czym separacja różni się od rozwodu?

Separacja prawna, a więc orzeczona w sądzie, posiada bardzo wiele podobieństw do rozwodu. W pewnym uproszczeniu można stwierdzić, że wywołuje takie same skutki jak orzeczenie rozwodu.

Podstawową różnicą jest to, że małżonek pozostający w separacji nie może zawrzeć małżeństwa (separacja małżeństwa nie rozwiązuje). Natomiast gdy chodzi o kwestie natury majątkowej, to najważniejszy skutek separacji "na przyszłość" polega na ustanowieniu z mocy prawa ustroju rozdzielności majątkowej. Od chwili uprawomocnienia się orzeczenia sądu w sprawie separacji każdy z małżonków zarządza samodzielnie swoim własnym majątkiem oraz odpowiada tym majątkiem tylko za te zobowiązania, które sam zaciągnął. Od tego momentu można również domagać się podziału majątku wspólnego (dorobkowego).

Wnosząc sprawę o separację, należy pamiętać o tym, że jeden z małżonków może zostać zobowiązany do płacenia alimentów na drugiego małżonka - o ile są spełnione określone warunki, np. niedostatek współmałżonka (podobnie jak przy rozwodzie).

Małżonkowie w separacji są zobowiązani do wzajemnej pomocy tylko, gdy wymagają tego względy słuszności.

Równie istotnym skutkiem jest wyłączenie małżonka w separacji z grupy spadkobierców ustawowych. Oznacza to, że jeśli do śmierci małżonka dojdzie już po orzeczeniu separacji, nie zostanie on powołany do spadku z mocy ustawy. Jeśli jednak małżonek powoła współmałżonka do spadku w testamencie, wówczas dziedziczenie nastąpi zgodnie z postanowieniami takiego testamentu, bez względu na to czy w małżeństwie spadkodawcy obowiązuje separacja.

Jeśli natomiast chodzi o kwestię relacji wobec małoletnich dzieci, to także przy separacji powstaje konieczność określenia alimentów, sposobu kontaktu z dziećmi oraz wykonywania władzy rodzicielskiej nad nimi. Sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka. Może także pozostawić władzę rodzicielską obojgu rodzicom na ich zgodny wniosek, jeżeli przedstawili porozumienie w sprawie wykonywania tej władzy i utrzymywania z dziećmi kontaktów oraz gdy jest zasadne oczekiwanie, że będą współdziałać w sprawach dziecka. Każdy z małżonków obowiązany jest do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka (obowiązek alimentacyjny) stosownie do posiadanych możliwości zarobkowych i majątkowych, uwzględniając usprawiedliwione potrzeby dziecka. Jeśli małżonkowie są zgodni co do tych kwestii, warto by przedłożyli wspólne oświadczenie.